Trong quá trình phỏng vấn, chắc hẳn chúng ta đều từng gặp cảm giác này: ứng viên vừa bước vào phòng, mình đã có một “cảm nhận” rõ ràng là phù hợp hay không phù hợp. Đó chính là hiện tượng mà giới chuyên môn gọi vui là “Quy tắc 10 giây” – khi mà chỉ trong vài giây đầu tiên, não bộ chúng ta đã bắt đầu đánh giá ứng viên dựa trên những tín hiệu ban đầu: ngoại hình, phong thái, nụ cười, ánh mắt…
33% nhà tuyển dụng cho biết họ đã đưa ra quyết định chỉ trong vòng 90 giây đầu tiên
Một khảo sát từ CareerBuilder cho thấy: 33% nhà tuyển dụng cho biết họ đã đưa ra quyết định chỉ trong vòng 90 giây đầu tiên của cuộc phỏng vấn. Điều đó có nghĩa là, khi ứng viên vừa bước vào phòng, bắt tay, mỉm cười và ngồi xuống ghế – chưa nói gì nhiều – chúng ta đã có cảm nhận ban đầu và… có thể đã nghiêng về một quyết định nào đó.
Các yếu tố chi phối cảm nhận ban đầu thường là:
- Trang phục và sự chỉn chu
- Giao tiếp phi ngôn ngữ (eye contact, cử chỉ)
- Cách ứng viên chào hỏi, bắt tay và ngồi xuống ghế
Tất cả những điều đó xảy ra trước cả khi ứng viên kịp thể hiện năng lực chuyên môn. Điều này cho thấy một thực tế: chúng ta thường phản ứng nhanh với ấn tượng ban đầu, và đôi khi điều đó lấn át cả nội dung buổi phỏng vấn.
- Ứng viên có vẻ ngoài tốt, giao tiếp tự tin – dễ được đánh giá tích cực hơn
- Ứng viên có phong thái rụt rè – dễ bị gán mác là thiếu năng lực, dù chưa được hỏi đến kỹ thuật hay kinh nghiệm
Việc ấn tượng ban đầu chi phối là hoàn toàn tự nhiên, vì đó là phản ứng của não bộ trong quá trình đánh giá nhanh. Nhưng nếu không kiểm soát, nó dễ tạo thành thiên kiến – đặc biệt khi ứng viên có ngoại hình, phong thái chưa nổi bật nhưng lại có năng lực thực sự.
Vai trò của đội ngũ tuyển dụng chuyên nghiệp
Với tư cách là những người làm HR và trực tiếp tham gia đánh giá ứng viên, chúng ta cần:
Nhận diện thiên kiến (bias)
- Mỗi người chúng ta đều có phản ứng cảm tính. Việc đầu tiên là nhận ra nó. Chấp nhận rằng “Quy tắc 10 giây” luôn tồn tại
- Luôn hỏi lại bản thân: “Cảm nhận này đến từ đâu? Có căn cứ không?”
Thiết lập vùng “trung lập” trong 5–10 phút đầu
- Đừng vội đưa ra nhận định hoặc đánh giá trong đầu
- Đặt mục tiêu “lắng nghe trước – đánh giá sau”
- Cho phép ứng viên thể hiện năng lực trước khi đưa ra nhận định cá nhân
Chuẩn hóa quy trình phỏng vấn
- Sử dụng bộ câu hỏi thống nhất cho tất cả ứng viên
- Ghi chép theo tiêu chí thay vì cảm tính
- Nếu có thể, nên áp dụng chấm điểm theo tiêu chí kỹ thuật, hành vi, văn hóa – để đảm bảo tính khách quan
“Quy tắc 10 giây” không phải là điều xấu. Nó giúp chúng ta nhanh chóng cảm nhận được sự chuyên nghiệp của một ứng viên. Nhưng nếu để ấn tượng ban đầu dẫn dắt toàn bộ quyết định, chúng ta có thể bỏ lỡ những viên ngọc thô cần thêm thời gian để tỏa sáng.
Là những người đồng hành cùng các đơn vị tuyển dụng, nhiệm vụ của chúng ta không chỉ là chọn người nhanh, mà là chọn người đúng – và công bằng với tất cả.
iVIEC TAS – Đồng hành cùng nhà tuyển dụng để phỏng vấn công tâm và hiệu quả
Và khi nói đến việc xây dựng một quy trình phỏng vấn công bằng, khách quan – thì công cụ chúng ta đang sử dụng cũng đóng vai trò rất quan trọng.
Trong đó, iVIEC TAS (Talent Acquisition System) không chỉ đơn thuần là một hệ thống quản lý tuyển dụng – mà còn là “người bạn đồng hành” giúp đội ngũ tuyển dụng chuẩn hóa và kiểm soát quy trình phỏng vấn một cách hiệu quả.
Một vài điểm nổi bật iVIEC TAS hỗ trợ trực tiếp trong quá trình phỏng vấn:
1. Tư vấn bộ câu hỏi phỏng vấn chuẩn hóa theo từng vị trí
- Giúp tránh việc hỏi lan man hoặc đánh giá theo cảm tính
- Tất cả ứng viên đều được tiếp cận với cùng một hệ thống câu hỏi – đảm bảo công bằng
2. Đánh giá theo tiêu chí định lượng
- Các tiêu chí được cài đặt rõ ràng từ trước: kỹ năng chuyên môn, hành vi, văn hóa phù hợp, v.v.
- Mỗi phỏng vấn viên đều chấm điểm trên hệ thống thay vì ghi chú cảm tính
3. Ghi chú nhận xét minh bạch & lưu vết toàn bộ quy trình
- Hệ thống lưu toàn bộ nhận xét, đánh giá và quyết định của từng vòng phỏng vấn
- Đảm bảo tính minh bạch, giúp dễ dàng rà soát lại khi cần so sánh ứng viên hoặc phân tích nguyên nhân tuyển sai
4. Phân quyền rõ ràng – Đúng người, đúng việc
- Ai là người phỏng vấn kỹ thuật, ai đánh giá văn hóa, ai đưa ra quyết định – mọi vai trò đều được phân định rõ
- Giảm rủi ro “một người quyết tất”, tăng sự khách quan trong quyết định cuối cùng
Kết nối với mục tiêu tuyển đúng – tuyển chuẩn
Như vậy, thay vì để ấn tượng đầu tiên quyết định cả buổi phỏng vấn, iVIEC TAS giúp đội ngũ tuyển dụng chuyển từ “cảm tính” sang “dữ liệu”.
Với sự đồng hành của iVIEC TAS, chúng ta không chỉ phỏng vấn nhanh – mà còn phỏng vấn đúng người, đúng cách.
- Đăng tin tuyển dụng miễn phí tại đây để tiếp cận các ứng viên chất lượng
- Đăng ký demo giải pháp quản lý tuyển dụng nhân sự tại đây
- Follow LinkedIn iVIEC for Business hoặc fanpage iVIEC for Business để cập nhật kỹ năng tuyển dụng và thông tin mới nhất về thị trường lao động.
